Voor Landschapsbeheer Nederland heb ik onderzoek gedaan naar windturbines in het Nederlandse (sociale) landschap. De organisatie wilde meer informatie over dit onderwerp zodat ze er hun eigen visie over konden vormen. Mijn rapport geeft inzicht in discussiepunten over zowel de landschappelijke als maatschappelijke impact, en diende daarnaast als inspiratiebron voor de acceptatie en inpassing in delen van Nederland.
Landschapsbeheer Nederland is later samengevoegd met De 12 landschappen tot Landschappen NL.
Zonder mijn advies aan de organisatie hier te verklappen, deel ik wel graag enkele persoonlijke bevindingen uit het onderzoek en sindsdien daarna. Door meer over verschillende typen windturbines en plaatsingsmogelijkheden te leren, zijn veel van mijn vooroordelen omvergewaaid. Over smaak valt niet te twisten, maar in sommige gevallen is het ook een kwestie van wennen voordat je de smaak te pakken krijgt.
Nodig
We gaan steeds spaarzamer om met energie, maar we blijven elektriciteit nodig hebben. De bron kan daarom maar beter duurzaam zijn. Windenergie uit windturbines is op dit moment een goede duurzame energiebron. Over 30 jaar is dat misschien anders, dan kunnen we ze eventueel weer afbreken. Maar of ze er nou ‘tijdelijk’ staan of een permanente plek in ons leven gaan innemen: een juiste plaatsing kan sieren, en een slechte plaatsing verstieren. Wees zorgvuldig als je de wind in de rug wilt.
Hou rekening met…
Niet elke locatie is geschikt voor de plaatsing van windturbines. Dat kan te maken hebben met de technische benodigdheden (zoals windkracht en kabelinfrastructuur), maar ook met draagkracht vanuit de bevolking (hoewel bijvoorbeeld informeren en opbrengst delen draagvlak kan vergroten), en uiteraard is de fysieke ruimtelijke omgeving van belang (ecologie en natuur, en de beleving van cultuurhistorie en landschap). Geschikte locaties liggen dus niet voor het oprapen, maar zijn er wel.
Visuele toevoeging
Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar rijen windturbines die bestaande lijnvormige landschapselementen, zoals kanalen en grote wegen, volgen en daardoor accentueren. Structuur voorkomt rommeligheid. Een raster is als vormgevingselement soms ook een optie, bijvoorbeeld bij regelmatige rechte verkavelingsstructuren. Een enkele solitair of drietal kan wel echt iets bijzonders zijn en een plek markeren, alsof het kunstwerken zijn. Bij goede plaatsing geven de strakke witte gestaltes een haast surrealistische of futuristische sfeer.
Maat en schaal van de turbine in combinatie met de bestaande omgeving zijn ook erg belangrijk. Aan grootschalige landschappen zoals de Flevopolder geven de reuzen een visuele hoogte- en dieptedimensie en het schaduwspel op uitgestrekte akkers verbeeld de dynamiek. In een kleinschalig landschap met oude boerderijen vormt zelfs een kleine moderne witte windturbine al een contrast, terwijl de associatie bij industrieterreinen juist een schone vloeiende toekomstbeweging kan zijn, waarbij een grote maat juist extra prestige kan uitstralen.
Wie weet maken ze hier en daar de cultuurhistorie van de toekomst. Fris blakend in de zon of sluimerend in de mist…
De afbeeldingen tonen enkele pagina’s van het onderzoeksrapport Windenergie op land.
Milja van Hooft 